Trênhành trình khám phá Pù Luông xanh, nếu đi vào thứ 5 hoặc chủ nhật, du khách sẽbắt gặp phiên chợ Phố Đoàn còn nhiều nét đơn sơ, mang đậm chất vùng cao phíatây Thanh Hóa.
Phố Đoàn (hay nhiều người còn gọilà Phố Đòn) là tên gọi khu chợ có từ thời Pháp thuộc tại xã Lũng Niêm, huyện BáThước, tỉnh Thanh Hóa. Đây là nơi giao thương hàng hóa và gặp gỡ của đồng bàocác dân tộc Kinh, Mường, Thái của các xã quanh vùng cùng người dân ở các huyệnTân Lạc, Lạc Sơn... tỉnh Hòa Bình.
Người dân bày hàng ngay bên lềđường. ảnh sưu tầm
Điều làm nên sức hút cho khách du lịch khi chơi chợ là nét văn hóa mua bántrao đổi hàng hóa ngang giá trị. Đôi khi, họ không giao dịch bằng tiền, chẳnghạn một con gà có thể đổi lấy hai chục trứng với mớ rau mà hai bên đều thấythoải mái, vui vẻ. Chỉ cần “ưng cái bụng” là mua ngay, ít khi thấy trả giá, đòithách.
Ngay từ sáng sớm tinh mơ, khi tiếng gà gáy canh một vang lên giữa đêm đentĩnh mịch, dân từ các bản vùng cao đã í ới gọi nhau xuống chợ. Xa nhất phải kểđến người dân 3 bản Son – Bá – Mười, Kịt, Toong Hoong, họ phải vượt hơn 10 kmđường rừng núi hiểm trở, gùi hàng hóa xuống họp chợ. Một số bản của Thành Sơnnhư Pả Pan, Eo Kén cũng phải đi bộ khoảng 3 giờ, hay dân xã Cổ Lũng phải dậy từ5 giờ sáng, đi bộ 7 km mới tới nơi.
Chợ phiên Phố Đòn mang nét đặc trưng của phiên chợ vùng cao với các mặthàng tự cung tự cấp là chủ yếu. Hàng hóa tuy đơn sơ nhưng khá phong phú vềchủng loại với những sản vật như: Thổ cẩm, rượu cần, các loại rau rừng, côntrùng, ốc núi, hoa quả tươi…
(Ốc đá hay còn gọi là ốc suối. ảnhsưu tầm)
Xuôi theo con dốc là những mặt hàng đặc trưng của đồng bào vùng cao. Đôikhi chỉ vài con chuột đồng, bó cải xoong nhà trồng được, con gà đồi, nải chuốixanh, mớ hạt cọ, vài thứ quả hái trong vườn hay tấm thổ cẩm mới dệt họ cũngkhông quản ngại đường xa mang đi họp chợ. Không khó để bắt gặp hình ảnh nhữngphụ nữ bản cao gùi trên lưng cả yến su su, bí đỏ, mướp đắng, ngô, cải bắp haynếp gạo nương... băng suối vượt rừng để cõng hàng xuống chợ.
(Đặc sản vùng cao. ảnh sưu tầm)
Với người dân ở đây, việc đi chợ không phải chỉ để mua, bán hàng hóa mà cònlà dịp giao lưu văn hóa, gặp gỡ, hỏi thăm nhau. Bên cạnh đó, còn có nhiều ngườiKinh từ dưới xuôi lên mua các loại nông sản vùng cao và bán các mặt hàng thiếtyếu như quần áo, cuốc xẻng, dụng cụ kim khí, xô chậu, chăn màn... phục vụ nhucầu cho người dân bản địa.
Riêng đối với tôi - khách du lịch từ thành phố lên đây, tôi thích nhất làmua "hạt mắc khén" về làm quà cho người thân, hạt mắc khén về đemrang lên, giã dập dập. Sau đó lấy một ít mắc khén đã giã, thêm ít ớt tươi,gừng, muối, rau thơm, húng, mùi tàu, rau mùi ta, tất cả cho vào cối, giã thậtnhỏ, càng nát mịn càng ngon. Số mắc khén còn lại chúng ta để trộn thêm vào bátchẩm chéo khi đã làm xong. Cuối cùng mang ra chấm thịt luộc, thịt quay, thịtnướng và nhất là vịt cổ lũng luộc thì tuyệt vời.
Chợ phiên Phố Đòn góp phần làmphong phú đời sống vật chất, tinh thần của người dân rẻo cao phía Tây tỉnhThanh. Đồng thời, giúp lưu giữ những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào các dântộc nơi đây./.
Hải Vân.
