Nằm giữa vùng đất xứ Thanh, Thành nhà Hồ là công trình bằng đá đồ sộ, duy nhất còn tồn tại ở Đông Nam Á. Đây không chỉ là minh chứng lịch sử của triều đại nhà Hồ, mà còn là di sản nhân loại được UNESCO vinh danh năm 2011. Với kiến trúc độc đáo, quy mô hoành tráng và giá trị văn hóa bền vững, nơi đây trở thành một trong những điểm đến nổi bật nhất khi du lịch Thanh Hóa.
Thành nhà Hồ tọa lạc tại xã Tây Đô, Thanh Hóa, cách Hà Nội khoảng 140 km. Từ thủ đô, bạn có thể dễ dàng đến đây bằng tàu hỏa, xe khách hoặc xe cá nhân chỉ trong khoảng 3 - 3,5 giờ.
Được xây dựng vào năm 1397, Thành nhà Hồ từng là kinh đô của nước Đại Ngu dưới triều Hồ Quý Ly. Trong dân gian, thành còn được gọi bằng nhiều tên khác như Tây Đô, An Tôn, Tây Kinh, Tây Giai. Với kiến trúc bằng đá hiếm có, quy mô đồ sộ và giá trị văn hóa đặc biệt, đây được xem là một trong những tòa thành độc đáo nhất của Việt Nam và thế giới.
Thành nhà Hồ không chỉ là một công trình mang dấu ấn lịch sử đặc biệt đối với Việt Nam mà còn là trong cả khu vực Đông Nam Á
Thành nhà Hồ được Hồ Quý Ly cho xây dựng từ tháng Giêng đến tháng Ba năm 1397 và hoàn thành chỉ trong 3 tháng - một kỳ tích hiếm có. Khối lượng khổng lồ được thực hiện trong thời gian ngắn đã thể hiện trí tuệ và sức mạnh phi thường của người xưa, khiến hậu thế đến nay vẫn phải thán phục.
Bố cục quy hoạch cân xứng, hơn 20.000m³ đá và 100.000m³ đất được khai thác, mỗi cạnh dài khoảng 870m - 880m, tường cao 5 - 6m. Toàn bộ thành được xây bằng những khối đá vôi xanh khổng lồ, nặng từ 15 - 20 tấn, có tảng tới 26 tấn, được ghép khít nhau mà không cần vữa. Đây không chỉ là một pháo đài quân sự, mà còn là biểu tượng của trí tuệ và sức mạnh dân tộc thời nhà Hồ.
Dù trải qua thời gian, cổng thành vẫn còn nguyên vẹn, bền bỉ theo năm tháng
Thành nhà Hồ có quy mô hơn 200 ha, gồm thành nội, La thành, đàn Nam Giao và nhiều công trình phụ cận. Thành nội được quy hoạch cân xứng trên trục Nam - Bắc, nối bốn cổng thành với đường cái quan. Bao quanh là hào nước liên thông sông Bưởi, vừa phòng thủ vừa tạo cảnh quan. Dấu tích đường Hoàng Gia, nền điện cho thấy nơi đây từng là trung tâm chính trị - nghi lễ quốc gia. Chính quy mô và công năng đặc biệt đã giúp Thành nhà Hồ được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới năm 2011. Không lâu sau đó, ngày 10/5/2012, nơi đây tiếp tục được công nhận là một trong 6 Di tích quốc gia đặc biệt của tỉnh Thanh Hóa, khẳng định giá trị lịch sử – văn hóa nổi bật và vị thế đặc biệt trong kho tàng di sản dân tộc.
Tại khu vực ngoài trời, du khách có thể chiêm ngưỡng hàng loạt hiện vật bằng đá cổ. Nổi bật là chân tảng chạm đài sen, hình rồng, hoa văn Phật giáo - biểu tượng quyền lực vương triều. Ngoài ra còn có hệ thống pano ảnh, ngói men vàng, ngói đầu ống, mô hình chim phượng, uyên ương phản ánh nghệ thuật cung điện thời Hồ.
Khu trưng bày này tái hiện sinh hoạt nông thôn truyền thống qua hơn 100 hiện vật. Du khách sẽ được thấy phòng khách xưa (đèn dầu, bàn trà, tivi đen trắng), dụng cụ sản xuất nông nghiệp (cày, bừa, cối xay, ngư cụ) và gian bếp truyền thống. Đây là nơi phản ánh chân thực đời sống vật chất - tinh thần của cư dân Tây Đô.
Điểm nhấn nổi bật là mô hình súng thần công - phát minh quân sự vĩ đại của Hồ Nguyên Trừng. Không gian này còn giới thiệu nhiều cải cách thời Hồ như đóng thuyền cổ lâu, phát hành tiền giấy, ban hành chữ Nôm, đổi mới thi cử.
Trong quá trình khai quật, nhiều phiến đá không đạt chuẩn xây dựng được phát hiện, đặc biệt ở khu phía Bắc. Các phiến đá này được sắp xếp lại tại Cổng Nam, tạo nên mô hình tường thành thu nhỏ. Đây là nơi du khách có thể tận mắt thấy kỹ thuật xây dựng độc đáo của triều Hồ.
Không gian này lưu giữ nhiều hiện vật gắn với quá trình tồn tại của nhà Hồ. Bao gồm: vật liệu trang trí kiến trúc (ngói, tượng uyên ương, lá đề), đá và gạch xây thành có khắc địa danh Hán - Nôm, vũ khí quân sự (thần cơ pháo, đạn đá, mũi tên sắt), cùng đồ gốm men phục vụ sinh hoạt và nghi lễ cuối thế kỷ XIV - XV.
Trong quần thể di sản Thành nhà Hồ, du khách có thể ghé thăm nhiều điểm di tích và thắng cảnh gắn liền với lịch sử - văn hóa đặc sắc.
- La thành: Đây là tuyến thành đất bao quanh khu vực thành nội, dài gần 10 km, vừa để phòng thủ vừa che chắn cho dân cư sinh sống bên trong. La thành là minh chứng rõ nét cho nghệ thuật xây dựng kết hợp giữa thành lũy quân sự và không gian đô thị.
- Đàn Nam Giao: Cách trung tâm thành khoảng 2,5 km về phía Nam, đàn tế Nam Giao là nơi các vị vua nhà Hồ tổ chức nghi lễ tế Trời - Đất. Công trình mang giá trị tâm linh sâu sắc, thể hiện quan niệm “thiên mệnh” của vương quyền Đại Ngu.
- Đình Đông Môn: Nằm gần cổng Đông của thành, ngôi đình có kiến trúc gỗ truyền thống, mái cong uyển chuyển, là nơi sinh hoạt tín ngưỡng và hội họp làng xã. Đây là công trình phản ánh đời sống cộng đồng gắn liền với di sản Thành nhà Hồ.
- Chùa Tường Vân: Ngôi chùa cổ tọa lạc trong không gian yên bình, cây xanh bao phủ, là nơi người dân địa phương gửi gắm niềm tin tâm linh. Chùa gắn liền với sinh hoạt Phật giáo vùng Tây Đô, đồng thời là điểm đến thanh tịnh cho du khách.
- Đền thờ nàng Bình Khương: Công trình gắn với truyền thuyết cảm động về người vợ trung trinh tự vẫn khi chồng bị xử oan trong quá trình xây thành. Đền trở thành biểu tượng của lòng thủy chung, được nhân dân hương khói tưởng niệm qua nhiều thế kỷ.
- Công trường núi An Tôn: Nơi khai thác và gia công hàng vạn khối đá vôi để vận chuyển về xây dựng tòa thành. Dấu tích còn lại đến nay cho thấy quy mô và sức huy động nhân công, thể hiện tầm vóc vượt trội của công trình nhà Hồ.
- Đền thờ Trần Khát Chân: Đền thờ vị danh tướng nhà Trần, người có công lớn trong cuộc kháng chiến chống giặc phương Bắc. Công trình là điểm đến linh thiêng, nhắc nhớ công lao của một anh hùng dân tộc, góp thêm chiều sâu cho hành trình tham quanThành nhà Hồ.
- Động Tiên Sơn: Cách không xa thành nội, nơi đây nổi bật với hệ thống hang động đá vôi kỳ thú cùng những nhũ đá muôn hình vạn trạng.
Dành cho du khách ít thời gian, hành trình bắt đầu từ Cổng Nam và khu trưng bày đá xây thành. Sau đó, bạn có thể ghé không gian ngoài trời với chân tảng chạm hoa sen, hình rồng, ngói men vàng. Cuối cùng là nhà trưng bày bổ sung, nơi lưu giữ gạch minh văn, vũ khí và gốm men thế kỷ XIV - XV.
Giá tour tham khảo: 40.000 VNĐ/người (vé vào cổng + thuyết minh).
Du khách tới tham quan và tìm hiểu về Thành nhà Hồ - một trong 6 Di tích quốc gia đặc biệt của tỉnh Thanh Hóa
Tuyến xe điện này kết hợp di sản với văn hóa làng quê xứ Thanh. Du khách tham quan đền thờ Bình Khương, nhà cổ Phạm Ngọc Tùng, cùng chùa Linh Giang thanh tịnh. Hành trình kết thúc tại Cổng Nam và trưng bày đá xây thành, nơi cảm nhận rõ quy mô và nghệ thuật xây dựng thời Hồ.
Giá tour tham khảo: 200.000 VNĐ/đoàn/xe điện (mỗi xe không quá 10 người).
Hành trình bắt đầu từ nhà trưng bày bổ sung đến đền Bình Khương, chùa Linh Giang, chùa Nhân Lộ. Cuối tuyến, dừng chân tại Cổng Nam và khu trưng bày đá xây thành tìm hiểu thêm về kiến trúc độc đáo. Đây là lựa chọn lý tưởng cho khách muốn trải nghiệm văn hóa - lịch sử - tâm linh một cách trọn vẹn.
Giá tour tham khảo: 300.000 VNĐ/đoàn/xe điện (mỗi xe không quá 10 người)
- Đền Đồng Cổ: Di tích quốc gia thờ thần núi Đồng Cổ - vị thần bảo hộ quốc gia, nổi tiếng với tín ngưỡng thề trung hiếu từ thời Lý - Trần. Không gian đền rợp bóng cổ thụ với nét kiến trúc truyền thống, thích hợp kết hợp tham quan và chiêm bái.
- Danh thắng Kim Sơn: Cụm thắng cảnh nổi bật bởi núi đá vôi, hang động và suối Ấu trong xanh; cảnh quan hài hòa giữa nước - đá - cây như một bức tranh thủy mặc. Trải nghiệm gợi ý: đi thuyền ngắm hang, chụp ảnh những mảng nhũ đá độc đáo lúc chiều muộn.
- Quần thể thắng tích Tiên Sơn: Hệ thống động - hang - núi liền kề, phong cảnh nguyên sơ, mát mẻ quanh năm. Lý tưởng cho khách yêu thiên nhiên muốn kết hợp di sản văn hóa (Thành nhà Hồ) với du lịch sinh thái trong bán kính di chuyển ngắn.
Với kiến trúc đá độc đáo, quy mô hoành tráng và giá trị văn hóa vượt thời gian, Thành nhà Hồ là Di sản Văn hóa Thế giới mà bất cứ ai cũng nên một lần ghé thăm. Đây không chỉ là điểm du lịch nổi bật của Thanh Hóa, mà còn là nơi để du khách hiểu rõ hơn về lịch sử, kiến trúc và trí tuệ Việt Nam trong quá khứ.
